Исмлар маъноси

Аббос - арабча; Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу
алайҳи васалламнинг амакиларининг номи
шундай эди. Луғавий маъноси - қовоғи солиқ,
жиллий, оғир-вазмин, истилоҳий маъноси эса довюрак,
жасурдир.
Абдулазиз - арабча; бу ўринда «абду» ва «абу»
сўзларини фарқлай олиш керак, «абду» - қул, «абу»
- ота маъносида қўлланилади. «Абду» билан бошланадиган
исмларга Аллоҳнинг зоти ва сифатлари
қўшилган: азал - қадимий; азим - қудратли; али,
алий - юксак мартабали; алим - донолик ва билим
соҳиби; аҳад - якка, бир; басир - ҳамма нарсани
кўрувчи, кўзи очиқ; боис - сабаб, сабабчи;
боқи, боқий - доимий, мангу; борий - яратувчи,
бор этувчи; босит - ёювчи, кенгайтирувчи; ваҳҳоб
- ўз неъматларини текин берувчи; вожид -
яратувчи; ворис - мерос олувчи; восеъ - раҳмати
ва мулки кенг; восид - марказда турувчи; восил
- эришувчи, етишувчи; воҳид - яккаю ягона;
жаббор - жабр қилувчи (гуноҳкорларни жазоловчи),
жавод - мурувватли, марҳаматли; жалил
ва жалол - улуғ, буюк; жами - жамловчи; жамил
ва жамол - гўзаллик соҳиби; зоҳир - мавжудлиги
аниқ; кабир - улуғ, буток; камол ва комил - етуклик,
камолот соҳиби; карим - карам қилувчи; латиф
- марҳаматли, илтифотли; мавлон - яратувчи;
мажид - шарафли; малик - Родшоҳ; маннон
з
- сахий, саховатли; матин - матонатли; мўмин -
омонлик берувчи; наср, носир - ғолиб; раззоқ -
ризқ берувчи, ризқ улашувчи; раҳмон - ўта меҳрибон;
раҳим - меҳрибон; рауф - меҳрибон,
мурувватли; самад - ҳожатбарор; саттор - кечирувчи
ва ҳимоя қилувчи; толиб - интилувчи; тоҳир
- Рок, нуқсондан холи; туроб - туРроқ, файзбарака,
мўллик берувчи; фаттоҳ - бандларни очувчи,
ризқ эшикларини очувчи; форих - нурли,
нурафшон; ханнон - раҳмдил ва шафқатли; холиқ
- яратувчи; шоҳид - кўриб турувчи; қайюм -
абадий мавжуд; қаҳҳор - қаҳрли, ғазабли; қодир
- куч-қудрат эгаси; қосим - тақсимловчи; қуддус
- муқаддас; ғани, ғаний - бой, бадавлат; ғафур
ва ғаффор - авф этувчи, гуноҳларни яширувчи;
ғиёс - кўмак берувчи, илтижо ва муножотларни
эшитувчи; ғози, ғозий - ғолиб; ҳай - абадий тирик,
барҳаёт; ҳаким - ҳикмат соҳиби; ҳалим -
меҳрибон ва одоб эгаси; ҳамид - мақталган, мақтовга
лойиқ; ҳафиз - Раноҳ; ҳақ - ҳақиқат, мавжуд;
ҳошим - ризқ-рўз берувчи ва ҳоказо. Бу
ўринда яна шу нарсани таъкидлаб ўтиш лозимки,
Абдулла исми Аллоҳнинг қули дегани, талаффузда
«а» ҳарфи «у»га айланади. Абдулазал, Абдулҳай сингари
исмларда «л» изофа ўрнида келган.