Тил офатлари

«Жамият тараққиётининг асоси, уни муқаррар ҳалокатдан
қутқариб қоладиган ягона куч - маърифатдир»
- деган эди юртбошимиз зиёлилар билан бўлган бир
суҳбатда.
Ҳақиқатан ҳам маърифатдан узоқлашган жамиятнинг
ҳалокати муқаррар. Бугун ўзбек халқи мустақил
тараққиёт йўлини танлаб, жаҳон ҳамжамиятига ўзининг
бой тарихи, тутанмас маънавий хазинаси билан
қўшилаётган экан, бу қутлуғ сафарда маърифат сўзининг
маъноси янада муҳимроқ аҳамият касб этади.
«Маърифат» сўзининг истилоҳий маъноси - махсус
луғат китобларида «Яратувчини танимоқ, англамоқ» дея
таърифланган. Ҳикматга кўра, Яратувчини таниш ўзни
танишдан бошланади, яъни мақсади ҳақни таниш
бўлган инсон аввал ўзини танимоғи лозим. Хўш, ўзни
таниш ҳолат эътибори билан қандай намоён бўлади?
Кимки хулқини ислоҳ қилиш ҳаракатига тушган экан,
у ўзни англаш сари қадам ташлаётган одамдир. Негаки,
ҳеч ким «мен тўла маънода ряукаммал инсонман,
менинг бирорта айбим йўқ!» дейолмайди. Шунинг учун
ҳам инсон зоти доимий ислоҳга, муттасил тарбияга
муҳтож.
Шу маънода, улуғ маърифат соҳиби, бутун умрини
маърифат тарғиботига, маърифий туйғунинг нозик
қирраларини кашф этишга сарфлаган олим Абу Ҳомид
Ғаззолийнинг ушбу «Тил офатлари китоби» асари алоҳида
аҳамиятга моликдир. Китоб муқаддимасида: «Инсонга
энг итоатсиз аъзо тилдир. Чунки, бу суяксиз
аъзонинг осонгина ҳаракатга келиши, ҳеч бир машаққатсиз югуриклиги кутилмаган оқибатларга сабаб бўлади»‘-
дейилади.
Дарҳақиқат, бугун энг йирик давлатлар орасидаги
келишмовчиликлардан тортиб, оддий шахслар ўртасида
туғилган низоларгача, барчаси тил офатлари туфайли
кескинлашиб, адоват даражасига етяРти. Кераксиз,
беҳуда гаРлар узундан-узоқ баҳсу тортишувларга,
беҳаёларча бир-бировни сўкишларга, ҳатто
шармандали «зўравонлик»ларга сабаб бўлаётганини
ким инкор қила олади?! Пухта текширилмасдан тасдиқланган
ҳар хил ёмон гумонлар одамлар орасида
хусумат ва ўзаро душманлик кайфиятини Райдо этиб,
инсоният жамиятини бир-бировни масхаралаш, бирбирининг
сирларини очиб, беобрў қилиш, ёлғон, ғийбат,
иғво, тилёқламалик, чақимчилик каби шайтоннинг
қуролларига нишон қиляРти. Сўзимиз аввалида
келтирилган иқтибосда юртбошимизнинг тарихчи
олимлар ва журналистлар билан бўлган суҳбатида огоҳ
этган «муқаррар ҳалокат» ва унинг сабаблари, охироқибат
мана шу иллатларга бориб тақалса, не ажаб.
«Тил офатлари китоби»да мазкур иллатлардан сақланиш
чоралари, уларни муолажа қилиш йўллари батафсил,
бутун нозикликлари билан баён этилган. Мана
нима учун бугун бу мавзуда гаРириш бир лаҳза ҳам
кечиктириб бўлмайдиган даражада зарур ва долзарб.
Зеро, Ватанимиз тараққиёти халқимизнинг ҳар бир
вакили эришиши лозим бўлган соғлом маърифий савияга
боғлиқ экан, «Тил офатлари китоби» каби тарбиявий-ахлоқий
асарларни нашр этиш айни бугуннинг
талабига мувофиқдир.