พระราชพงษาวดารกรุงเก่า

ตีพิมพ์ครั้งแรกในประชุมพงษาวดารภาคที่ 4 ฉบับพิมพ์ครั้งแรก เมื่อปีเถาะ สัปตศก พ.ศ. 2458
เนื้อหา
พระราชพงษาวดาร ความเก่า
ตามต้นฉบับหลวง เขียนครั้งกรุงธนบุรี เมื่อจุลศักราช ๑๑๓๖

๏ ในขณะพระแก้วฟ้า พระราชบุตรีพระเจ้าช้างเผือกปราสาททอง เธอส่งให้ไปถวายแก่พระยาล้านช้างนั้น ครั้นพระแก้วฟ้าราชบุตรีไป ถึงเมืองล้านช้าง พระยาล้านช้างก็ว่าเราจำเพาะใช้ให้ไปขอพระเทพกระษัตรี แลพระแก้วฟ้าราชบุตรีนี้เรามิได้ให้ไปขอ แลเราจะส่ง พระแก้วฟ้าราชบุตรีคืนไปยังพระนครศรีอยุทธยา แลจะขอพระเทพกระษัตรีซึ่งจำเพาะแต่ก่อนนั้น ครั้นเสร็จการศึกช้างเผือก พระยา ล้านช้างก็แต่งพระยาแสน ๑ พระยานคร ๑ พระยาทิพมนตรี ๑ ให้มาส่งพระแก้วฟ้าราชบุตรี แลพระยาลานช้างให้แต่งราชสาสนมาถวาย ว่าจะขอพระเทพกษัตรี พระเจ้าช้างเผือกก็ตรัสบัญชาตาม จึงตก แต่งการที่จะส่งพระเทพกระษัตรีไปแก่พระยาล้านช้าง ๚

๏ ครั้นถึงเดือนห้าชวดศกศักราช๙๒๖ พระเจ้าช้างเผือกตรัสให้ พระยาแมนไปส่งพระราชธิดาไปแก่พระยาล้านช้างอันมานั้น ส่งไปโดยทางสมอสอ ๚

๏ ขณะนั้นรู้ข่าวไปถึงพระเจ้าหงษาๆ ก็แต่งพระตะบะเปนนายกองยกพล ๕๐๐๐ รุดมาซุ่มอยู่ในตำบลมะเริงนอกด่านเพ็ชรบูร แลสกัดออกตีทัพชาวล้านช้างซึ่งมารับพระเทพกระษัตรีนั้นแตกฉาน แลได้พระเทพกระษัตรีไปถวายแก่พระเจ้าหงษา จึงพระยาล้านช้างบันดาลโกรธว่าซึ่งพระเจ้าหงษาแต่งรี้พลมาสกัดรบพุ่งแลเสีย พระเทพกระษัตรีไปหงษานั้น เพราะกรุงพิศณุโลก พระยาล้านช้างก็บำรุงช้างม้ารี้พลว่าจะยก มาเมืองพิศณุโลกนั้น ๚

๏ ขณะนั้นพระเจ้าช้างเผือกก็ตรัสให้ไปห้ามพระยาล้านช้างๆ ก็งดตามพระราชโองการพระเจ้าช้างเผือกนั้น ๚

อ่านต่อ...