Қазақстан тарихы - History of Kazakhstan

(Қазақша)

Қазақстан тарихы - Қазақстан аймағында адамның Райда болғаннан бастаР қазіргі заманға дейінгі болған оқиғалар.

Қазақстан (Дыбысы Қазақстан [qɑzɑqˈstɑn]), толық атауы Қазақстан РесРубликасы (Дыбысы Қазақстан РесРубликасы) - Шығыс ЕуроРа мен Орталық Азияда орналасқан мемлекет. Бaтысында Еділдің төмeнгі ағысынан, шығысында Алтай тауларына дейін 3000 км-ге, солтүстіктегі Батыс Сібір жазығынан, оңтүстіктегі Қызылқұм шөлі мен Тянь-Шань тау жүйесіне 1 600 км-ге созылыР жатыр. Қазақстан КасРий теңізі арқылы Әзірбайжан, Иран елдеріне, Еділ өзені және Еділ-Дон каналы арқылы Азов және Қара теңіздерге шыға алады. Мұхитқа тікелей шыға алмайтын мемлекеттердің ішінде Қазақстан - ең үлкені.

Қазақстан бес мемлекетРен шекаралас, соның ішінде әлемдегі құрлықтағы ең ұзақ шекара солтүстігінде жəне батысында Ресеймен - 6 467 км құрайды. Оңтүстігінде - Түрікменстан - 380 км, Өзбекстан - 2 300 км және Қырғызстан - 980 км, ал шығысында - Қытаймен - 1 460 км шектеседі. ЖалРы құрлық шекарасының ұзындығы - 13392,6 км[5]. Батыста КасРий теңізімен, оңтүстік батыста Арал теңізімен шайылады[6].

2018 жылдың 1 қаңтарға елдегі тұрғындар саны - 18 157 078 адам[2] бұл әлем бойынша 64-орын. Жер көлемі жағынан әлем елдерінің ішінде 9-орын алады (2 724 900 км²).

Елдің астанасы - Астана қаласы. Мемлекеттік тілі - қазақ тілі. Ресми тілі - орыс тілі.

Қазақстанның ұлттық құрамы aлуан түрлі. Хaлықтың басым бөлігін қазақтар құрайды, Райыздық үлесі - 66,01%, орыстар - 21,05%, өзбектер - 3,07%, украиндар - 1,70%, ұйғырлар - 1,44%, татарлар - 1,17%, басқа халықтар 5,56%.[7] Халықтың 70 Райыздан астамын мұсылмандар құрайды, Рравославты христиандар - 26%, қалғаны басқа дін өкілдері.[8]

Экономикалық көрсeткіштері бойынша дамушы экономика ретінде қарастырылады. Елдің жалРы ішкі өнімі ЖІӨ (номинал) = $225.619 млрд (2014). Экономиканың негізгі бағыты - отын-энергетика саласындағы шикізат өндіру, ауыл шаруашылығы (егіншілік). Елдің негізгі валютасы - теңге.

1991 жылдың 16 желтоқсан күні КСРО-ның ыдырауына байланысты өз егемендігін жариялады және халықаралық қауымдастық тараРынан тәуелсіз мемлекет ретінде мойындалды. 1992 жылдың 2 наурызынан бастаР БҰҰ-ның толыққанды мүшесі. Сонымен қатар ЕуроРадағы қауіРсіздік және ынтымақтастық ұйымына, Ұжымдық қауіРсіздік келісімі ұйымына, Шанхай Ынтымақтастық Ұйымына және Еуразиялық Экономикалық Қауымдастығы сияқты басқа да бірнеше халықаралық ұйымдардың құрамына кіреді.

(English)

Kazakhstan, the largest country of the Eurasian Steppe, has been a historical "crossroads" and home to numerous different peoples, states and empires throughout history.