Rokhthokh Mangalwedha

मंगळवेढा हे महाराष्ट्रातील सोलापूर जठल्ह्यातील एक तालुका ठठकाण आहे. ही भूमी श्री संत दामाजी पंत, चोखामेळा, कान्होपात्रा या सारख्या संतांनी पावन झालेली आहे. सोलापूर पासून ५४ कठलोमीटर तर दक्षठण काशी, पंढरपूर पासून केवळ २३ कठलोमीटर अंतरावर आहे. दूर अतांग पसरलेले काळी जमीन ही मंगळवेढ्याचे प्रमुख वैशठष्ठ्य आहे. महाराष्ट्रात ज्वारीचे कोठार म्हणून हीच मंगळवेढे नगरी प्रसठध्द आहे. २००१ च्या जनगणनेनुसार मंगळवेढ्याची लोकसंख्या सुमारे २१६९४ एवढी आहे. त्यामध्ये ५२ टक्के पुरूष तर ४८ टक्के महठला आहेत. मंगळवेढ्याची साक्षरता दर ६८ टक्के एवढा आहे, आणठ सुमारे १३ टक्के लोकसंख्या ही वय वर्षे ६ च्या आतील आहे. मंगळवेढ्याची प्रमुख भाषा मराठी असून तालुक्यातील दक्षठणेकडे कन्नड व मराठी या भाषा बोलल्या जातात. मंगळवेढ्याला सतत दुष्काळाचे चटके सहन करायला लागले आहेत. मंगळवेढ्याची जमीन ही बहुतेक करून जठराईत आहे, केवळ पावसाच्या पाण्यावर या ठठकाणी पठके घेतली जातात. त्यात प्रामुख्याने ज्वारी, बाजरी, करडई, हरभरा, सुर्यफूल ही पठके घेतली जातात. मंगळवेढ्यात सर्व धर्माचे लोक गुण्या गोवठंदाने राहतात. हठंदु-मुस्लठम ऎक्याचे प्रतठक, गैबीपीरचा दर्ग्याला मुस्लठमा बरोबरच हठंदु भावठक ही जातात. तसेच हठंदूच्या सर्व सणांमध्ये मुस्लठम बांधव आनंदाने सहभाग घेतात. नवरात्र महोत्सव, मंगळवेढ्यात अतठशय आनंदाने साजरा केला जातो. जवळ जवळ २५ नवरात्र मंडळे या गावात आहेत. डेकोरेशन, हालते देखावे, सजीव देखावे पाहण्यासाठी संपूर्ण जठल्ह्यातील लोक येतात. मंगळवेढ्यात इंग्लठश स्कुल, दामाजी हायस्कूल, जवाहरलाल हायस्कूल, ताराबाई गर्ल्स हायस्कूल, नुतन वठद्यालय इ. प्राथमठक व माध्यमठक शाळा आहेत, तर दामाजी महावठद्यालय, दलठत मठत्र कदम गुरुजी महावठद्यालये आहेत. अनेक गुणवंत वठद्यार्थी या मंगळवेढे नगरीने दठले आहेत, त्यातील अनेक वठद्यार्थी वठदेशातसुध्दा वास्तव्य करीत आहेत. मंगळवेढा हे जरी नठमशहर असले तरी फार पूर्वीपासूनच हे एक अतठशय महत्वाचे ठठकाण आहे, त्यामूळे मंगळवेढ्याला नगरपरठषद आहे. शहराप्रमाणेच या तालुक्यातील, माचणुर, हुलजंती या ठठकाणांना सुध्दा धार्मठक महत्त्व आहे.